Wallatax suni pampa jach'a jamach'iwa, (Zool. mf. Cientifico suti: chloephaga melanoptera, tama: anatidae).[1]

Wallatax panipuniw qamasi.

Janchipa trukaña

Wallatax pusi chhiyat jilt'atawa, phuyunakapax janq'uwa, wich'inkhapawjax ch'iyararakiwa. Chhuruñapax thuruwa, kayunakapax wilawa ukhamarus thurunakarakiwa.

Manq'apa trukaña

Wallatax jisk'a laq'unakamp challwanakamp ch'uxña pastunakamp manq'añatakix thaqhasipxi.

Jakäwipa trukaña

 
Wallatanakax pallasisipkiwa.

Juk'ampis jawir lakanakan quta thiyanakan jant'awjanakan wichhu wichhuwjanakan qamapxi. Wallatax panipuniw jakasi, aksarus uksarus sarnaqapxi.

 
Wallatax jant'awjanakanpun qamapxi.

Wallatax wawanak anarasax jank'akipuniw q'ipxaruwayañ yatipxi. Q'ipxaruwayasax quta thiyanakar jawir thiyanakarux irpapxi.

Ukhamarak aka jamach'inakax janiw mawjankapkakiti, jan ukasti wali jayanak ch'usasiñ yatipxi.

Tapapa trukaña

Wallatax tapapx phuyunakat ukhamarak pastunakat tapachasipxi. Yaqhippachanakax qarqa thiyanakarus jan umawjanakarus tapachapxarakiwa.

K'awnapa trukaña

Qachu wallatax phisqhat tunkakamaw k'awnantapxi. K'awnapax janq'u q'illuwa.

Yatiyäwi trukaña

Kunawsatix wallatax pusits jan ukax suxtats jalnaqapxixa, ukhax sumaw juyranakax achun sañ muni. Ukhamarak kunawsatix wallatax waña uraqinakawjanakan sarkixa, ukax jalluw jalluntan sañrak muni.

Yatxatatanaka trukaña

  1. Flores, C. M. (2008).Variación dialectal del léxico de las aves de Qurpa, Qurumata Alta y Pujräwi. La Paz: Instituto de Estudios Bolivianos.