Diferencia entre revisiones de «Iwija»
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición |
qilqata |
||
Línea 4:
Iwija [[aycha]] kanka sumawa. Iwijanakaxa ch'ixa samiri t'awranipxatawa. Iwija ch'ankata sawuta ikiñana aski junt'uchasixa.
== '''KUNJAMASA IWIJAXA''' ==
=== '''chiqpachapuni uywa uywañtuqita''' ===
kuna pachati jaqixa jupataki aski uywa uywaña qalltkixa uka kipkarakiwa uywana k’umara jakañapataki llakiñsa qalltaraki. jichhurunakanaxa uywa awatirinakatakixa jisk’a laq’u usunakawa maya jawq’antawina ukhamaraki jawq’antawikiskiwa, ukhamakipansa uywa mirarayaña tuqinxa kasta thakhinakawa uñstaski, ukhamarakiwa machjayïri kasta qullanaka pachparaki jaxu qulla wakiyatanakawa uka jisk’a laq’unaka tukjañatakixa apnaqata sasawa saraki.
=== '''Qullasuyu markana uwija uywata''' ===
Qullasuyu markanxa uwijaxa 10 millones ukja uywarakiwa uywasiraki. Uywa yäparu awatiña uraqinakaxa jisk’thapiyatawa yaqha uywa awatirinaka utjipana sasawa yatxatirixa qhanañchi
=== '''Thaya uraqina uywa awatïri markachirinaka''' ===
Thaya uraqinxa aknïri ajalla jach’a suyunakanwa Oruro, Potosí, La Paz y Cochabamba''',''' uraqisa, uywa manq’asa utji ukhamaraki 6.614.358 ukkha uwija uywarakiwa mirayata. Akasti 86.72% ukja uwijarakiwa markasana utjatapa uñacht’ayi. Ch’uqi yapu suyu markanxa 32.25%, Oruro ukanxa 20.09%, Potosí ukansti 18.52% ukhamaraki Cochabamba suyunxa 15.86% ukhawa sapa markana.
=== '''Iwijanaka''' ===
Iwijanakaxa usuxata uñakipawinxa yaqhakasta uñacht’ayi, janiwa usunakanakxa jani ukasti jisk’a laq’unakampisa jank’akirakiwa piykatayasipxaspa. Aka uywanakaxa kamillu lap’a usutaki ukhamaraki janchi manqhi usunakatakisa wali llajllapxiwa taqi jakawipana, qalluki ukjata ankutkama ukhamaraki qachunakaxa niya qalluchaña jak’aki ukjanaka ukawa wakisi sumpacha qhanañchaña sasawa
=== '''Kunjamas iwijaxa''' ===
Iwijaxa mä ñunuri uywawa, kayupanakaxa silluru tukuyi. Mä k’anuri uywawa, kunatixa pusiru jaljatawa.
Iwijanakana janchipaxa t’arwaniwa, ukhamaraki yakhipa kasta iwijanakaxa janiwa t<s>’</s>arwanikarakiti sasispawa karakul ukhamaraki awasi uka iwijanakawa jani tharwanikiti.
=== '''Kunatakisa iwijaxa (wakiskiri)''' ===
Iwijatja millk’iwa (ch’awasi), ukhamaraki aycha, lip<s>h</s>’ichi ukhamaraki t<s>h</s>’arwa. Ukhamaraki millk’itxa lurasispawa qisu ukhamaraki chiqakiwa millki masispa.
=== '''Manq’apa''' ===
Iwijaxa mä uywa chhixi manqiri uywawa manqiriwa layulayu alfalfa ukakasta pastunaka kunatixa kasta kasta uywanakawa taqi kasta pastunaka manqi wakanakasti jachha pastunakakiwa manqaphi iwijanakasti jiskha pastunakakirakiwa manqaphi.
=== '''Kunjamasa iwijaxa mirantawayi''' ===
Iwijanakaxa pxisqa pxaxsiwa walqixa mä wawanispawa ukhamaraki payaspawa mä maranxa pä kutiwa wawachaspa diciembre pxaxsina ukhamaraki marzo pxaxsina.
Qachu iwijaxa wawaparu ñuñuyiwa kimsa pxaxsi uka pachanwa iwija wawaja ñuñu thaqaqti
=== '''Iwijana kasta uñtanakapa''' ===
Iwija uywawinxa ina iwijakisa ukawa uñtapatjamxa qunt’ayata uñacht’ayañataki, ukhamarakiwa Churra jani ukaxa manchega uka kasta iwijata jutirimpiwa sumaptayata ukasti janq’u janchini jaqinakaxa purinipkatayna uka pachawa Bolivia markaru apanipxatayna. Aka tama uywanakaxa, phisqa pataka maranakata aksaru thaya samanani uraqina qamasinxa, aka kasta nuraqinakanxa jakawipxa wali suma jichuntawi jikxatapxaraki, ukhamarakiwa qalluchañansa miratataraki, ukihamarakiwa pisi ch’amañchïri ina jichhunaka quranaka manq’asinsa aychapxa suma lik’intayi sasawa saraki'''.'''
=== '''Kasta iwijanaka''' ===
Taqi kasta iwijanakawa utji aka pachanxa millki churayirinaka ukhamaraki aycha churayirinaka ukatxa tharwa jilayirinaka ukhamawa utji
Sunituqina ukhamaraki qhirwatuqinsa walja jaqinakawa uwija apnaqawita uñacht’ayata, ukasti maya aski thakhiwa jupanakana jakawipanxa kunatti (t’arwa, aycha, millk’i ukhamaraki lip’ichi) ukanakawa qullqi katuqasiña churi, juk’ampisa manq’awipanakarusa phuqañcharaki.
== Links ==
| |||