Isla Del Sol Markax Titiqaqa (kastilla aru: Lago Titicaca) uka quta taypinkiwa, khuri “provincia Manco Kapac” ukana. Aka markax sayt'urux 9.6 kilumitru ukhamarak irwaqarux 4.8 kilumitru ukhanirakiwa, ukhamarak yaqhipax sapxiwa: aka markax qullänawa (kastilla aru: sagrado).

Asint utawa
Yumani

Nayrapacha trukaña

Nayra pachax Wiraquchax inkanacan jiliripax tatitupanwa, aka wiraquchax pä wawanak uchatayna, “Manqu Kapaqump Mama Uxllumpi” ukanakaw wali sum jakasiripxatayna. Uka Isla del Sol markana, ukat uka pa jaqix yakha uraqinakaw thakhapxana, sullat xuqu uraqinak minapxirinwa. Ukat jaya "CUSCO PERU" markaruw jaqkir sarapxatayna.

Ayllunakapa trukaña

Wat’a markax pä aylluniwa, jach’a ukax Yumani satawa, yaqhasti Ch’alla Pampa satarakiwa. Paypachan uta inkanakaw utji

Uñch'ukiñawja trukaña

Yumaniruw quta lakar purisin mä jach’a patillat uñchukiñawa, uk mistuñawa, ukat alayaruw purisin kimsa um chhixiskir uñjasi, (kastilla aru: fuente del inca) uk inkanakaw munasiñapamp uñstayapxatayna, uka umax Piru markat juti sapxiwa.

Puriñataki trukaña

“Copacaban” markata mä lanchat islakam sarañaxa pä pachat kimsatunka q’atampi purintata. Quta lakar, Yumani markaruw puriyasipxi ukan jaqinakapax wali sum katuqasipxi.

Ukat juk’am alayarux walja utanakaw uñstani, uka utanakax jakkirinakanx qalanakamp jichhump ñiq'imp luratawa ukan utjix manq’a, ikiñ utanaka, jaqinakax wali sum katuqapxi yakha jaya jach’a markanakat jutirinakarux.

Ayllunkirinaka trukaña

Isla markan jakkir jaqinakax yapu lurasipxi ukhamarak challwa katusipxi ukampi jakasipxi, taqikasta yapunak utji jawasa, ch’uq apilla, alwirja, tawri, yakhanakampi. Jaya markanakat jaqinakaw inkan sarnakawipa uñjir jutapxi Jiwakiw taqi kuns uñjañatak utji Qala[1] utanak Sutipax chinkana

  1. Radio San Gabriel, "Instituto Radiofonico de Promoción Aymara" (IRPA) 1993, Republicado por Instituto de las Lenguas y Literaturas Andinas-Amazónicas (ILLLA-A) 2011, Transcripción del Vocabulario de la Lengua Aymara, P. Ludovico Bertonio 1612 (Spanish-Aymara-Aymara-Spanish dictionary)